Pedagogisk dokumentasjon skal ikkje vere eit glansbilete

Tekst: Siw Ellen Jakobsen

Pedagogisk dokumentasjon er ein arbeidsmåte som skal gjere pedagogisk arbeid synleg og opne for tolking, dialog, diskusjon og innsikt. Barnehagens praksis blir til pedagogisk dokumentasjon når personalet og barna reflekterer over og diskuterer praksisen.

Den svenske forskaren Charlotte Holmberg anbefaler at dei tilsette ikkje låser seg fast i ein bestemt måte å dokumentere på. Det er refleksjonar om innhaldet i dokumentasjonen som er viktig.

– Berre gjer det! Ikkje bry deg om kva som er rett eller gale. Ikkje lås deg til bestemte verktøy eller teoriar. Bruk post-it-lappar om du vil det.

Ho meiner det er viktig å tenkje på pedagogisk dokumentasjon som ein prosess der ein reflekterer både før og etter. Formålet er å synleggjere læring både hos barna og dei vaksne. Slik blir det ei meiningsfull, kollektiv læring, og ikkje noko som berre skal bli ferdig og sjå så fint ut som mogleg, meiner forskaren.

Brukte dokumentasjonen forskjellig

Holmberg var interessert i korleis pedagogisk dokumentasjon blir brukt i praksis i barnehagekvardagen. Dette var utgangspunktet for ein studie i to barnehagar i Sverige der ho har følgt totalt seks barnehagelærarar på to avdelingar i til saman fire månader.

Den eine avdelinga, Blåbæret, tilhøyrer ein kommunal barnehage utan ei spesiell pedagogisk innretning. Der var pedagogisk dokumentasjon i oppstartsfasen ei av mange arbeidsoppgåver.

Den andre avdelinga forskaren besøkte, vart kalla Tyttebæret, og tilhøyrer ein Reggio Emilia-inspirert barnehage. Her hadde dei tilsette jobba med pedagogisk dokumentasjon i mange år. Dette var sjølve kjernen i verksemda og vart ikkje sett på som ei eiga oppgåve.

Desse ideologiske skilnadene i dei to ulike barnehagane gav seg uttrykk i kva som vart dokumentert, korleis dei dokumenterte, og korleis dei brukte denne dokumentasjonen, viser studien.

Det er refleksjonar om innhaldet i dokumentasjonen som er viktig.

Følte seg splitta

Dei tilsette ved begge avdelingane syntest det var vanskeleg å dokumentere. Det gjaldt både nybegynnarane og dei meir erfarne. Spesielt vanskeleg syntest dei det var både å skulle leie ein aktivitet og samtidig diskutere aktiviteten med barna.

– Begge avdelingane følte seg splitta på dette. Dei følte at dei ikkje var der for barna i augneblinken når dei også måtte dokumentere.

Men dei hadde likevel to ulike måtar å dokumentere på, oppdaga Holmberg.

– På Blåbæret var dei veldig opptekne av sjølve dokumentasjonen, om han var god eller dårleg. Dei var ikkje så merksame på korleis dei skulle bruke dokumentasjonen. Dei tilsette her var meir opptekne av om dei hadde lykkast med å nå måla sine, som var å følgje barnehagens rammeplan. På Tyttebæret var dei tilsette meir opptekne av sjølve dokumentasjonsprosessen, og at barnas stemmer vart høyrde.

Tidkrevjande og vanskeleg

Arbeidet med pedagogisk dokumentasjon er tidkrevjande. Og måtar å dokumentere på set store krav til den tekniske kompetansen hos dei tilsette, viser studien. Nettbrett og digitalkamera var viktige verktøy i dokumentasjonsarbeidet i barnehagane. Mange brukte digitalkamera, men ikkje alle hadde fått nettbrett.

Mange meinte det var teknisk vanskeleg å dokumentere med desse verktøya. Dei hadde ikkje lært det i utdanninga, og dei hadde ikkje så godt grep på nettbrett eller digitalkamera. Derfor vart det ofte til at dei spurde om andre kunne ta seg av dokumentasjonen.

Berre gjer det!

Trass i at dei tilsette opplevde dokumentasjonen som både vanskeleg og stressande, var dei likevel fornøgde og syntest at dette utvikla dei i deira profesjon. Dei vart meir delaktige i kvarandre sitt arbeid og meir interesserte både i barna og kollegaene sine tankar og teoriar.

Holmberg synest det er trist at så mange slit med dokumentasjonen på grunn av verktøyet. Og at dei var så opptekne av å få eit fint produkt slik at sjølve refleksjonen vart borte.